توسعه بازارهای اقتصادی یا توسعه نقدینگی؟ - وبلاگ ساعت فانتزی

به گزارش وبلاگ ساعت فانتزی، اخیرا یکی از فعالان نزدیک به دولت در نوشته ای ادعا نموده که چون نسبت نقدینگی به فراوری در اقتصاد ایران کمتر از دیگر کشورهای پیشرفته است، هنوز مجال زیادی برای رشد نقدینگی در اقتصاد ایران وجود دارد و نباید نسبت به رشد نقدینگی حساس بود.

این تحلیل طبعا باب میل سیاستمداران است؛ زیرا یادآوری محدودیت بودجه امر تلخی است و کسب عایدی از مالیات یا فروش نفت در شرایط تحریم، کار سختی است؛ اما روشن کردن ماشین چاپ پول ساده ترین کار عالم برای یک سیاستمدار است و چه چیز بهتر از اینکه به سیاستمدار بگوییم از این ساده ترین روش، سخت ترین مسائل کشور را که به نبود بودجه مربوط است، می توان حل کرد.

در برابر چنین توصیه های به ظاهر جذابی باید به سیاستمدار یادآوری کرد که این توصیه ها به شدت خطرناک است و می تواند سم مهلک برای مقبولیت یا محبوبیت عملکرد یک دولت و کارکرد نیمه جان یک اقتصاد باشد. باید توجه داشت که هم اکنون اقتصاد ایران در مرز ابرتورم است و خطاهای فاحش سیاستگذاری می تواند تبعات هولناکی هم برای اقتصاد و هم برای سیاست در پی داشته باشد.

فارغ از پیامدهای آن تحلیل، ضروری است نقطه ضعف آن روشن گردد و تعیین گردد که چرا در کشورهای پیشرفته نسبت نقدینگی به فراوری بالاتر از ایران است. پاسخ این معما بسیار ساده و روشن است و در یک کلمه نهفته است: توسعه بازار مالی! ادبیات علمی مفصلی وجود دارد که نشان می دهد میان توسعه مالی و توسعه مالی رابطه متقابل وجود دارد و بحث های مفصلی هست که برای علیت از کدام سو قوی تر است. بدون اینکه بخواهیم وارد این بحث ها شویم، صرفا می توان به این نکته ساده اشاره نمود که بازارهای مالی در ایران در مقایسه با کشورهای پیشرفته کوچک تر یعنی کم عمق تر هستند. در واقع اگر شاخص های نشان دهنده عمق بازار سرمایه را درباره ایران و کشورهای پیشرفته مقایسه کنیم، بازهم به نسبت های مشابه با نسبت نقدینگی به فراوری می رسیم و این امری اتفاقی نیست.

در کشورهای پیشرفته بازارهای مالی به شدت پیشرفته اند و ابزارهای مالی متعددی حضور دارند و استفاده از این ابزارها بسیار رواج دارد. به همین علت هرکدام از این ابزارها و هرکدام از این بازارهای مالی در نقش خاکریزی عمل می نمایند که مانع می گردد رشد نقدینگی اثرات خودش را به شکل کامل به رشد قیمت کالاها و خدمات مصرفی منتقل کند. برای تبادر به فکر کافی است توجه کرد که در ایران نیز رشد تورم همپای رشد نقدینگی نبوده و بخشی از اثرات رشد نقدینگی به بازار دارایی منتقل شده و تورم قیمت دارایی (مسکن، ارز، طلا و سهام) را ایجاد نموده است.

از مقایسه نسبت نقدینگی به فراوری در ایران و کشورهای پیشرفته به جای اینکه به این توصیه سیاستی برسیم که می توان بی محابا نقدینگی را رشد داد، بهتر و درست تر آن است که به این نتیجه برسیم باید بازارهای مالی را توسعه داد تا ثبات تورم دست یافتنی تر گردد.